Wejiga saddexaad ee wada-xaajoodka u dhexeeya Soomaaliya iyo Itoobiya, oo uu Turkigu dhexdhexaadiye ka yahay, ayaa la filayaa in dib uga furmo magaalada Ankara 17-ka bishan September. Wada-xaajoodkan ayaa qeyb ka ah dadaallada diblomaasiyadeed ee lagu xallinayo khilaafka sii xoogeysanaya ee labada dal ku saabsan arrimo dhowr ah, oo ay ugu weyn tahay heshiiskii is-afgaradka ee badda ee Itoobiya la gashay maamulka Somaliland.
Dowladda Turkiga ayaa laba wareeg oo hore u kala dab-qaaday labada waddan kadib wada-hadallo aan toos ahayn oo ka dhacay magaalada Ankara balse labadaasi wareeg ee wada-xaajoodka ayaa ku dhammaaday natiijo la’aan.
Soomaaliya ayaa ku adkaysatay in marka hore Itoobiya ka laabato is-afgaradkii badda ee ay la gashay maamulka Somaliland si wada-xaajoodku u guulaysto halka Itoobiya dalbatay in marka hore loo caddeeyo wixi ay ku beddelan lahayd ka-laabashada Is-afgaradkaasi.
Dowladda Soomaaliya ayaa ku adkeysanaysa in Itoobiya marka hore ka laabato is-afgaradkii badda ee ay la gashay Somaliland, taas oo Soomaaliya ay u aragto mid baalmarsan qaranimada iyo madax-bannaanida dalka. Soomaaliya waxay ka cabsi qabtaa in heshiiskaasi uu saameyn ku yeesho kheyraadka badda ee Soomaaliya, gaar ahaan arrimaha shidaalka iyo kalluumeysiga.
Dhinaca kale, Itoobiya waxay dalbanaysaa in marka hore loo caddeeyo waxa ay ka heli karto ka laabashada is-afgaradkaasi, taasoo muujineysa in labada dhinac weli si weyn ugu kala fog yihiin mowqifyadooda. Xaaladda u dhexeysa labada dal ayaa si gaar ah cirka isku shareertay tan iyo markii Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya, Abiy Axmed, uu is-afgaradka la saxiixday Madaxweynaha Somaliland, Muuse Biixi, heshiiskaas oo dowladda Federaalka Soomaaliya ay si adag uga hortimid.
Dhanka kale, Soomaaliya ayaa dhowaan heshiis iskaashi millateri la saxiixatay dalka Masar, kaas oo qayb ka ah taageerada milatari ee Soomaaliya ka hesho wadamada dibadda. Heshiiskan ayaa la sheegay inuu keeni doono in ciidamo Masaari ah loo soo diro Soomaaliya, si ay qeyb uga noqdaan hawlgalka Nabad Ilaalinta Midowga Afrika (ATMIS). Arrintan ayaa sii kordhisay cadhada Itoobiya, oo muddo dheer ka soo horjeedday saameynta millatari ee Masar ku leedahay gobolka, gaar ahaan muranka biyo-xireenka Wabiga Niil.
Wada-xaajoodkan ayaa loo arkaa mid muhiim ah, maadaama xiriirka labada dal uu hoos u sii dhacayo, iyadoo Turkiga uu ka shaqeynayo in uu xal u helo xiisadaha sii xoogeysanaya. Haddii wada-xaajoodka cusub uu ku dhammaado natiijo la’aan, waxaa laga yaabaa in xiisadda labada dal ay sii xumaato, taasoo saameyn ku yeelan karta gobolka Geeska Afrika.
