Allaha U Naxariiste Madaxweyne Jeneral Maxamed Siyaad Barre waxa uu dhashay bishii October 5-dii ee sannadkii 1919-kii, wuxuuna noqday Madaxweynihii 3aad ee Jamhuuriyadda Somalia muddadii u dhexeysay Oct 21-dii 1969-kii ilaa 26-Janaayo 1991-kii, ka hor inta aan xukunka looga tuuray Kacdoon Jabadeed oo Shacabka lagu awr-kacsaday.
Marxuum Jaalle Maxamed Siyaad Barre waxa uu xilka Madaxweynaha ku qabsaday Afgembi uusan Dhiig ku daadanin, kadib, markii Madaxweynihii hore ee dalka, Marxuum C/rashiid Cali Sharma’arke lagu dilay magaalladda Laas Caanood.
Dilka Madaxweyne C/rashiid Cali Sharma’arke, waxay keentay inay Mudanayaasha Barlamaanka ee Xilligaasi ku guuleysan waayeen inay Madaxweyne cusub doortaan, waxayna taasi dhalisay in Saraakiisha Sare ee Ciiddanka Qaranka oo hoggaaminayey Jeneral Maxamed Siyaad Barre ku dhawaaqeen inay Talada dalka la wareegeen.
Saraakiisha oo la magac baxay Golaha Sare ee Kacaanka, waxay kala direen Barlamaankii dalka, waxayna mamnuuceen dhamaan Xisbiyaddii Siyaasadda.
Dowladdii Kacaanka waxay noqotay Dowlad ku dhaqanta Nidaamka Hanti-wadaagga Kacaanka Soomaaliyeed, waxayna xiriir dhow la yeesheen Dowladihii Hantiwadaagga oo ay ugu horreysay Dowladii hore ee Midowgii Soofiyeet (USSR) oo haatan loo yaqaano Raashiya.
Dowladda Kacaanka waxay Waddanka gaarsiisay Horumar iyo Nabad, waxayna Ardaydu haysteen Waxbarasho lacag la’aan ah laga bilaabo Dugsiyadda Hoose ilaa Jaamacadaha.
Waxa kale oo Dowladda Kacaanka lagu amaani karaa Dhismaha Qeybaha Ciiddanka Qaranka oo ugu tayeysnaa guud ahaan Milliteriga Afrika.
Wixii ka dambeeyey Dagaalkii 1977-kii lala galay Dowladda Ethiopia, waxaa kordhay Saraakiisha iyo Siyaasadda mucaaradsanaa Siyaasadda Dowladda Kacaanka, waxaana bilwoday Dhismihii Jabhadihii Hubeysnaa ee saldhigga ku lahaa gudaha dalka Ethiopia.
Jabhadii SSDF ayaana ugu horreysay Jabhadsi toos ah uga hortimaada Dowladdii Kacaanka, waxaana Jabhadaasi wax ka asaasay Marxuum C/llaahi Yuusuf Axmed.
Sidoo kale, Jabhaddii USC iyo kuwo kale ayaa dhismay, kuwaasi oo ugu dambeyn Kacdoon Hubeysan xilka kaga tuuray Madaxweyne Siyaad Barre, wuxuuna Madaxweyne Siyaad Barre masaafuris u tegay Kenya, kadibna waxa uu u sii gudbay dalka Nigeria, oo uu ku geeriyooday bishii Janaayo 2-dii sannadkii 1995-kii.
Tan iyo markii Dowladdii Kacaanka xukunka laga tuuray horaantii bishi iJanaayo ree sannadkii 1991-kii waxa uu dalkeenna madaxa la galay colaado sokeeye, kuwo Deegaameed, kuwo Siyaasadeed iyo kuwo kale, waxaana ku geeriyootay ama ku barakacday Malaayiin qof oo Soomaali ah, kuwaasi oo Qaxooti ahaan ugu nool inta badan dalalka kale ee Caalamka, oo ay ugu horreeyaan Dowladaha Reer Galbeedka.
Ugu yaraan 350,000 oo Soomaali ah ayaana Qaxooti ahaan ugu nool Xerooyinka Qaxootiga ee W/bari ee Kenya, kuwaasi oo badankooda haatan codsanayo in lagu soo celiyo dalkooda hooyo.
Markaynu isku soo duubno, Dowladdii Kacaanka muddadii ay jirtay waxa uu dalku gaaray Horumar iyo Mustaqbal, balse, haatan Soomaalidu waxay ku jiraan Dib-u-yegleelidda Dowlad iyo ka-soo-kabashadii diiftii Dowlad la’aanta.
Xasan Cali Cusmaan(Istiila)
©Radio Dalsan
